Proactieve zorgplanning helpt u op tijd stil te staan bij wat belangrijk is. Nu en in de toekomst. Denk aan behandelkeuzes, zorgwensen en het levenseinde. Op deze pagina vindt u veelgestelde vragen en antwoorden. Voor aanvullende informatie verwijzen we graag naar palliaweb.nl
Heeft u andere vragen? Neem gerust contact met ons op.
Proactieve zorgplanning is een vast onderdeel van de zorg voor mensen in de palliatieve fase. Het is een proces van tijdig het gesprek aangaan, vooruitdenken, plannen en organiseren van passende zorg. Daarbij is aandacht voor de fysieke, psychische, sociale én spirituele dimensie van zorg.
Met gezamenlijke besluitvorming als uitgangspunt is proactieve zorgplanning een voortdurend en dynamisch proces. Het draait om gesprekken over huidige en toekomstige wensen, doelen en keuzes, en welke zorg daar op dit moment én later bij aansluit.
Belangrijke thema’s binnen proactieve zorgplanning zijn onder meer (niet-)behandelafspraken, ziekenhuisopnames, de gewenste plek van zorg en sterven, crisissituaties, wettelijke vertegenwoordiging bij (acute) verslechtering of wilsonbekwaamheid, en beslissingen rond het levenseinde.
Om goede en passende zorg te kunnen bieden, is het belangrijk om tijdig inzicht te hebben in wat een patiënt wel of juist niet wil aan zorg. Door samen in gesprek te gaan over de waarden, wensen en behoeften van de patiënt – en de daaruit voortvloeiende behandelwensen en -grenzen vast te leggen – kan hierop worden geanticipeerd.
De zorgverlener kan hier al in een vroeg stadium van het ziekteproces mee beginnen, of zodra hij merkt dat de patiënt kwetsbaarder wordt. Zo krijgen de patiënt en diens naasten de ruimte om, in alle rust en vóórdat er sprake is van een acute situatie, na te denken en te praten over persoonlijke doelen en voorkeuren.
Dit geldt voor iedereen, ongeacht de mate van kwetsbaarheid door ziekte, beperking of leeftijd.
De waarden, wensen en behoeften van de patiënt en diens naasten vormen het uitgangspunt van de zorgverlening. Iedere zorgverlener kan hierover met de patiënt in gesprek gaan.
Vanuit deze uitgangspunten kunnen doelen voor proactieve zorgplanning worden vastgesteld. Bespreek de inhoud en eventuele uitkomsten van deze gesprekken daarom altijd met de regiebehandelaar.
De (regie)behandelaar is verantwoordelijk voor het proces en de coördinatie van proactieve zorgplanning.
Zorgverleners stemmen onderling af wie het initiatief neemt om proactieve zorgplanning op te starten. Bij voorkeur gebeurt dit door iemand met een goede relatie met de patiënt én voldoende kennis van de ziekte(geschiedenis) en behandelopties.
Je start met proactieve zorgplanning:
In onze regio streven we naar vroegtijdige inzet en proactieve zorgplanning en hebben we afspraken vastgelegd in een Regionale Samenwerkingsafspraak (RSA).
Bekijk hier de werkwijze voor PZP vanuit de eerste lijn.
Bekijk hier de werkwijze voor PZP vanuit de huisarts.
Vroegtijdig in gesprek
De nadruk ligt op het tijdig voeren van gesprekken over de zorg- en levenseinde wensen.
Alle zorgprofessionals kunnen hierbij ondersteunen. Patiënten die in principe open staan voor een proactieve zorg gesprek waarderen het als de zorgprofessional er over begint. Een klein deel van patienten zal aangeven er niet/nooit over te willen praten. Dit moet tijdig gebeuren waarbij je nooit te vroeg maar wel te laat kunt zijn. ‘Het gesprek’ is nooit 1 gesprek (het is een continue proces) en vraagt een zekere vertrouwensrelatie tussen zorgverlener en patiënt.
Wanneer nodig kan de betrokken professional bij belangrijke wijziging in wensen en behandelafspraken de verantwoordelijk behandelaar informeren en in afstemming kan het PZP formulier aangepast worden.
Ook in gesprekken met ondersteunende zorg- en hulpverlening en vrijwilligers kunnen onderwerpen ter sprake komen die van belang zijn in het proces van PZP. Iedere professional/vrijwilliger die betrokken is in de palliatieve zorg neemt de verantwoordelijkheid de patiënt in het PZP proces te ondersteunen en waar nodig informatie over te dragen aan de verantwoordelijk behandelaar.
Medisch dossier
De hoofdbehandelaar legt de afspraken vast in het medisch dossier (VIP). Dat heeft dezelfde status als een wilsverklaring. Om de uitkomsten van het gesprek met patiënt en naasten vast te leggen, wordt gebruik gemaakt van de inhoud van het formulier ‘Uniform vastleggen proactieve zorgplanning’. De inhoud van dit formulier is voor alle betrokken zorgprofessionals opgenomen in de eigen dossiervoering (HIS, HIX, VIPlive, NEDAP, OZO, Gerimedica, etc.). Het PZP proces is onderdeel van de eigen dossiervoering in de organisaties en in de overdracht. Bekijk hier de instructies hoe je in OZO werkt.
Soms leggen mensen zelf hun wensen vast in een wilsverklaring. Dit is een richtinggevend document en moet regelmatig worden besproken en eventueel herzien en ge-update.
In een wilsverklaring worden medische wensen rondom behandeling of levenseinde vastgelegd. Een wilsverklaring mag getypt, gedrukt of zelfs handgeschreven zijn. Een wilsverklaring is geldig als de naam (voluit), handtekening en datum eronder staan. Tussenkomst van een notaris is niet nodig.
Voor de volledigheid wordt nog opgemerkt dat het opstellen van een levenstestament bij de notaris zinvol is als mensen praktische, juridische en financiele zaken willen vastleggen. Voor het vastleggen van medisch zaken is het levenstestament niet nodig/niet zinvol.
Een kopie van de wilsverklaring dient in het medisch dossier te worden opgenomen.
Het vastleggen van een euthanasiewens kan een uitkomst zijn van één of meerdere proactieve zorgplanningsgesprekken. Na het vastleggen van de euthanasie wens is het belangrijk regelmatig met de behandelaar te bespreken wat ondraaglijk lijden voor de patiënt betekent en welke omstandigheden een euthanasieverzoek zouden kunnen rechtvaardigen.
Afspraken over euthanasie
Een patiënt die om euthanasie verzoekt, hoeft dit verzoek niet schriftelijk te doen. Wel is een schriftelijk euthanasieverzoek een belangrijk document voor de arts en de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie. Het is dus wel raadzaam dat de patiënt zijn euthanasieverzoek op papier zet. Artsen kunnen in bijzondere gevallen een patiënt helpen met sterven door middel van euthanasie of hulp bij zelfdoding. Artsen mogen dat alleen doen als een patiënt daar zelf om vraagt. In de euthanasiewet staan alle regels die gelden bij euthanasie of hulp bij zelfdoding. De officiële naam van de euthanasiewet is Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl).
Het besluit tot uitvoering van de euthanasie ligt bij de behandelend arts. Hij moet dan wel alle zorgvuldigheidseisen uit de wet volgen. De arts moet overtuigd zijn dat de vraag van de patiënt om euthanasie vrijwillig is. En dat de patiënt er goed over heeft nagedacht. De arts zal hierin ook de omgeving betrekken.
Meer informatie? Klik op de onderwerpen hieronder.
· Euthanasie en de wet
· Informatiepagina euthanasie
· Richtlijn euthanasie en hulp bij zelfdoding
Maak gebruik van de netwerkpartners: stimuleer, inspireer en bevraag elkaar. Vanuit het
Netwerk Palliatieve Zorg worden minimaal twee keer per jaar netwerkbijeenkomsten georganiseerd.
Maak gebruik van de ondersteunende materialen, bespreek casuïstiek met elkaar en
volg samen scholing. Hier vind je de regionale scholingsagenda. Wil je jou collega’s stimuleren om proactieve zorgplanning toe te passen? Voor een scholingsaanvraag vanuit je organisatie neem dan contactop met npzra@onzehuisartsen.nl . Je kunt ook een kijkje nemen in de toolbox.
